Çölyak Hastalığı Nedir ? Çölyak hastalığı, vücudun gluten adı verilen bir proteine karşı aşırı duyarlılığı sonucu ortaya çıkan bir bağışıklık sistemi bozukluğudur. Gluten buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein türüdür. Çölyak hastalığı, gluten tüketildiğinde ince bağırsaklarda iltihaplanma ve hasara neden olur. Bu durum besinlerin emilimini engelleyerek bir takım sindirim sorunlarına ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir. Çölyak hastalığı genetik yatkınlıkla ilişkilidir ve yaşam boyu süren bir hastalıktır. Bu yazımızda çölyak hastalığı hakkında detaylı bilgi verilecektir.
Çölyak Hastalığının Tanımı ve Genel Bilgiler
Çölyak hastalığı, bağırsaklarda gluten proteini tüketildiğinde vücudun bağışıklık sisteminin ince bağırsak mukozasına saldırarak hasara neden olduğu bir otoimmün hastalıktır. Bu hasar ince bağırsağın emici yüzeyini etkileyerek besinlerin yeterli düzeyde emilmesini engeller ve çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Hastalık yaşam boyu devam eder ve gluten tüketildiğinde belirtiler ortaya çıkar.
Çölyak Hastalığının Nedenleri ve Risk Faktörleri
Çölyak hastalığının kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu geliştiği düşünülmektedir. Çölyak hastalığı olan kişilerin çoğunun HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 adı verilen belirli genlerle ilişkili olduğu bilinmektedir. Ancak hastalık sadece genetik yatkınlıkla ilişkili değildir. Hastalığın gelişiminde çevresel faktörlerin (erken yaşta glutene maruz kalmak gibi) rol oynayabileceği düşünülmektedir.
Çölyak Hastalığının Belirtileri ve Belirtileri
Çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve çeşitli sistemleri etkileyebilir. En sık görülen semptomlar karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kilo kaybı, yorgunluk, deri döküntüleri, kemik ağrısı, anemi ve depresyondur. Bazı çocuklarda büyüme geriliği, kilo alamama gibi belirtiler görülebilir.
Çölyak Hastalığının Teşhisi
Çölyak hastalığının doğru teşhisini koymak için bir takım adımların atılması gerekir. İlk olarak semptomları ve tıbbi geçmişi dikkatlice incelemek önemlidir. Laboratuvar testleri, kan testleri ve bağırsak biyopsisi gibi tanı testleri kullanılabilir. Kan testleri çölyak hastalığına özgü antikorların varlığının belirlenmesine yardımcı olabilir. Bağırsak biyopsisinde ince bağırsaktaki hasarın derecesi değerlendirilir.
Çölyak Hastalığının Tedavisi
Çölyak hastalığının tek etkili tedavisi gluten içeren gıdalardan kaçınmaktır. Bu durum çölyak hastalarının hayatları boyunca dikkat etmeleri gereken bir durumdur. Gluten içeren gıdalardan tamamen kaçınmak ince bağırsakların iyileşmesine ve semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Ayrıca çölyak hastalarının beslenmelerini dengeli ve besleyici gıdalarla desteklemeleri önemlidir.
Çölyak Hastalığının Komplikasyonları ve Etkileri
Çölyak hastalığı tedavi edilmediğinde birçok ciddi komplikasyona yol açabilir. Bunlar beslenme yetersizlikleri, osteoporoz, anemi, inflamatuar bağırsak hastalığı, karaciğer hastalığı, kısırlık ve bazı kanser türlerini içerir. Bu nedenle çölyak hastalarının doktorları tarafından düzenli olarak takip edilmesi ve uygun tedaviye erken başlanması önemlidir.
Çölyak Hastalığı İçin Yaşam Tarzı ve Diyet Önerileri
Çölyak hastalarının sağlıklı bir yaşam sürebilmeleri için gluten içeren gıdalardan uzak durmaları gerekmektedir. Glutensiz bir diyet, buğday, arpa, çavdar ve bazı yulaf gibi gluten içeren tahılların yanı sıra buğday nişastası, malt ve birçok hazır gıda ürününde bulunan gluten içeren bileşenlerden kaçınmayı gerektirir. Çölyak hastalarının doğal ve sağlıklı glutensiz gıdaları tercih etmeleri önerilir.
Çölyak Hastalığının Önlenmesi
Çölyak hastalığını tamamen önlemek mümkün olmasa da genetik yatkınlıkla ilişkili risk faktörlerini tanımak ve glutene giriş zamanlamasını dikkatli bir şekilde yönetmek önemlidir. Ek olarak, çölyak hastalığı olan aile üyeleri olan kişiler semptomları izlemeli ve erken tedavi etmelidir.
Çölyak Hastalığı Nedir ? Çölyak hastalığı ile alakalı incelemelerinizi sürdürebilmeniz için aşağıdaki linkler sizin için faydalı olacaktır.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı web sitesinde Çölyak hakkında bilgilendirme sayfasını ziyaret edebilirsiniz Çölyak Nedir ?